ارتقای اعضای هیات علمی وارزشیابی دانشگاه ها براساس کیفیت مقالات

تا پیش از سال 94 سیستم ارتقای اعضای هیات علمی و دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی بر اساس کمیت مقالات منتشر شده آنها صورت می گرفت و هر عضو هیات علمی یا دانشگاهی که مقالات بیشتری داشت، در رتبه بندی ها امتیاز بیشتری کسب می کرد.
این مساله به گفته دکتر 'شاهین آخوندزاده' قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت سبب کاهش کیفیت برخی مقالات و به تبع آن پایین آمدن میزان استنادات و ارجاعات به این مقالات شده بود.
آخوندزاده در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا در این خصوص توضیح داد: بر این اساس، این معاونت طرحی را برای رفع این مشکل برنامه ریزی کرد که طبق آن ارزشیابی ها از حالت کمی خارج و به صورت کیفی اعمال شود.
آخوندزاده اظهار کرد: برای کیفی شدن مقالات، اعلام شد که کیفیت مقالات در رتبه بندی دانشگاه ها موثر است و به این ترتیب سیاست های کمی، کیفی شدند؛ در گذشته تعداد مقالات دانشگاه ها و مراکز علمی برای به دست آوردن رتبه های بالای تحقیقاتی مهم بود اما اکنون کیفیت مقالات اهمیت است.
وی در مورد تغییر سیاست ها برای ارتقای اعضای هیات علمی نیز گفت: در مورد ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور نیز بر اساس سیستم جدید، به کیفیت مقالات امتیاز بیشتری داده می شود در حالی که در گذشته میزان مقالات مهم داشت.
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: این سیستم جدید سبب می شود که دانشگاه ها، اعضای هیات علمی و دانشجویان دوره های پسادکتری به جای اینکه چند مقاله ضعیف داشته باشند، یک مقاله با کیفیت بالا تهیه کنند که در نشریات معتبر نیز قابلیت انتشار داشته باشد.
آخوندزاده در مورد معیارها برای سنجیدن کیفیت مقالات نیز توضیح داد: معیارها برای سنجش مقالات معیارهای بین المللی و استاندارد هستند؛ یکی از این معیارها، ایمپکت فکتور (IF)نشریاتی است که مقاله موردنظر در آنها چاپ شده است و دیگری میزان ارجاعات به آن مقاله است.
ایمپکت فکتور impact factor به صورت میانگین به تعداد دفعاتی که به مقالات یک نشریه طی دو سال ارجاع (رفرنس) شده است، گفته می شود. ایمپکت فکتور را Eugene Garfield بنیانگذار موسسه تامسون ISI که بخشی از تامسون رویترز است، بنیان گذاری کرده است. ایمپکت فکتور نشریات هر ساله برای نشریاتی که در فهرست نشریات تامسون رویترز قرار دارند، تعیین می شود.
قائم مقام معاون تحقیقات وزارت بهداشت گفت: به طور کلی سیاست های معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در سال جاری بیشتر به سمت کیفی کردن تحقیقات جهت گرفت؛ بنابراین برای اولین بار سیستم کیفی شدن مقالات در این سال اجرایی شد به این صورت که در ارتقای اعضای هیات علمی و ارزشیابی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی امتیاز قابل توجهی به ارجاعات و استنادات به مقالات و ایمپکت فکتورها داده شد.
آخوندزاده ابراز امیدواری کرد که در سال آتی، این برنامه با قدرت بیشتر دنبال شود و در دور بعدی، تعداد بیشتری از اعضای هیات علمی و دانشگاه ها در این برنامه به عنوان یک رقابت علمی، امتیازات لازم را به دست آورند.

*** توجه به بحث نیروی انسانی
معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در بخش نیروی انسانی در حوزه پژوهش، برنامه ها و سیاست هایی را در سال 94 در پیش گرفت که از جمله آن می توان به برگزاری دوره های پزشک پژوهشگر، دستیار پزشک، پسادکتری و توانمندسازی اعضای هیات علمی از طریق اعطای تسهیلات تحقیقاتی نام برد.

* دوره پزشک پژوهشگر
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، برگزاری دوره آموزشی پزشک پژوهشگر با هدف تربیت محققان را یکی دیگر از دستاوردهای این معاونت در سال جاری عنوان کرد و گفت: پذیرفته شدگان دوره اول پزشک پژوهشگر جذب شدند و دوره دوم آن نیز درحال اجرا است.
آخوندزاده با بیان اینکه برگزای این دوره برای نخستین بار در سال جاری صورت گرفته است، توضیح داد: در دور اول 13 نفر جذب شده اند و تعداد پذیرفته شدگان برای دور دوم، در اردیبهشت ماه سال آتی نهایی می شود.
وی افزود: پذیرفته شدگان دوره اول، اوایل سال آینده دوره آموزشی خود را آغاز می کنند.

* طرح دستیار پژوهش
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: برنامه دیگر این معاونت که در سال 94 اجرایی شد، اجرای طرح دستیار پژوهش است که طی آن در سال جاری 25 نفر جذب شده اند.
آخوندزاده خاطرنشان کرد: این طرح فراگیر شده و در حال حاضر طرح های تحقیقاتی فارغ التحصیلان رشته های پزشکی عمومی، داروسازی و دندان پزشکی که مقالات بین المللی دارند، در مراکز تحقیقاتی پذیرش می شود.
وی در توضیح شرایط پذیرش طرح ها گفت: بر اساس این طرح، این معاونت می تواند سالانه 100 نفر از پزشکان عمومی، دندانپزشکان یا داروسازانی راکه دارای حداقل معدل 17 و یک مقاله منتشر شده در ISI یا MedLine هستند، به بنیاد ملی نخبگان معرفی کند و این افراد طرح خدمات نیروی انسانی خود را به مدت 2 سال در مراکز تحقیقاتی علوم پزشکی بگذرانند.
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت افزود: تلاش داریم با اجرایی شدن این برنامه و فراهم شدن شرایط لازم در مراکز تحقیقاتی داخل کشور، فارغ التحصیلان نخبه علوم پزشکی راکه قصد مهاجرت دارند، در داخل کشور حفظ کنیم.

* برگزاری دوره های پسادکتری
آخوندزاده برگزاری دوره های پسادکتری را از دیگر برنامه های معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در راستای جذب نخبگان پزشکی در سال 94 اعلام کرد و گفت: امسال در این دوره 18 نفر جذب شده اند؛ در قالب این طرح دارندگان مدارک دکترای تخصصی (PHD) یا برد تخصصی یا اساتید برجسته کشور، با حمایت وزارت بهداشت می توانند برای کسب مدرک پسادکتری اقدام کنند.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس این طرح، حقوق این افراد را وزارت بهداشت پرداخت می کند و طبق تفاهم نامه این وزارتخانه با صندوق حمایت از پژوهشگران معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، هزینه های بخشی از پروژه تحقیقاتی آنها را این صندوق پرداخت می کند و بخش دیگر این هزینه ها را دانشگاه مربوطه موظف به پرداخت آن است.

* توانمندسازی اعضای هیات علمی
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، توانمندسازی اعضای هیات علمی را یکی دیگر از برنامه ها و دستاوردهای این معاونت در سال 94 عنوان کرد و گفت: امسال به حدود 200 نفر از اعضای هیات علمی جوان دانشگاه های علوم پزشکی کشور که در پنج سال اخیر استخدام شده اند و مقاله ای با ایمپکت فکتور سه به بالا داشتند، یک گرند 15 میلیون تومانی اختصاص یافته است.
آخوندزاده همچنین از اعطای گرنت 20 میلیون تومانی به 300 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور که مقالاتی با اچ ایندکس 15 به بالا داشته اند، در سال جاری خبر داد و افزود: این اقدام به عنوان راهکاری برای دستیابی به مزیت علمی بالاتر و با هدف تشویق محققان در راستای انجام تحقیقات باکیفیت و موثر برای دستیابی به اهداف کلان کشور انجام شده است.

* اعطای تسهیلات از طریق موسسه نیماد
موسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی کشور (نیماد) در سال 1393 به عنوان یک زیرساخت لازم به منظور نظم دهی و ایجاد هماهنگی در ارایه حمایت های مالی از پژوهشگران حوزه علوم پزشکی راه اندازی شد که اعتبارات پژوهشی را در شاخه علوم پزشکی به محققان کشور و طرح های تحقیقاتی ملی ارایه می دهد.
این موسسه دارای هفت کمیته شامل کشف و ارزیابی داروها، فناوری و نوآوری های علوم پزشکی، علوم اعصاب و بهداشت روان، خون شناسی و سرطان، بیماری های واگیر و اختلالات ایمنی، بیماری های غیرواگیر، آسیب شناسی، ژنتیک و سلول های بنیادی است.
طرح های بزرگ ملی در این هفت کمیته با یکدیگر رقابت می کنند و در نهایت طرح های پذیرفته شده، تامین اعتبار می شوند؛ این طرح ها ممکن است سه تا پنج ساله باشند و اعتباری معادل یک تا چند میلیارد تومان به آنها اختصاص یابد.
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت همچنین از اعطای تسهیلات اعتباری به محققان حوزه پزشکی از طریق موسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی کشور، به عنوان دیگر دستاورد این معاونت در سال جاری و در راستای توسعه تحقیقاتی کشور خبر داد.
آخوندزاده گفت: اعتبارات امسال نیماد 30 میلیارد تومان است که به 15 طرح بزرگ ملی اختصاص می یابد.
وی توضیح داد: فراخوان اول این موسسه انجام و طی آن طرح ها به این موسسه ارایه شده و قرار است تا پیش از پایان سال جاری با صاحبان طرح ها قراردادهای لازم منعقد شود و بخش اول اعتبارات به آنها اختصاص یابد.
آخوندزاده با بیان اینکه میزان اعتبار درنظرگرفته شده این موسسه برای سال آینده نیز 30 میلیارد تومان است، ابراز امیدواری کرد که در سال آینده با گشایش هایی که در حوزه تعاملات بین المللی برای کشور ایجاد شده است در متمم های بودجه ای، اعتبارات این صندوق نیز افزایش یابد.
توسعه پژوهشی کشورها در کنار اتخاذ سیاست های صحیح در جذب و تشویق نخبگان علمی، نیازمند ایجاد تعاملات بین المللی با سایر کشورها به ویژه کشورهای صاحب نام در حوزه تحقیقات و پژوهش های علمی است.
ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و لازم است برنامه ریزان و سیاستگذاران بر اساس سیاست های کلان کشور در دستیابی به افق 1404 سند چشم انداز بیست ساله مبنی بر تبدیل شدن ایران به قطب علمی منطقه و همچنین در راستای سیاست های کلان نظام ابلاغی رهبر معظم انقلاب و تاکیدات ایشان مبنی بر توجه بیشتر به حوزه پژوهش، اهتمام بیشتری به این بخش داشته باشند.

N345/1394/12/18