اعتیاد به داروهای اعتیادآور، معضلی است که به تازگی گریبانگیر جوامع بشری شده است. این داروها که مصارفی مانند مبارزه با اضطراب و افسردگی دارند، می‌توانند به جای مواد مخدر سنتی استفاده شوند و عوارض مشابهی را ایجاد کنند
راه‌های نوظهور ایجاد بازار سیاه دارویی
ورود مواد شیمیایی تحقیقاتی به بازار غیرقانونی دارو
اعتیاد به داروهای اعتیادآور، معضلی است که به تازگی گریبانگیر جوامع بشری
شده است. این داروها که مصارفی مانند مبارزه با اضطراب و افسردگی دارند، می‌توانند
به جای مواد مخدر سنتی استفاده شوند و عوارض مشابهی را ایجاد کنند. سازمان‌های
دارویی کشورهای مختلف، تدابیر زیادی را برای جلوگیری از این اتفاق درپیش گرفته‌اند.
تدابیری که شامل توزیع سخت‌گیرانه و دقت و احتیاط فراوان هنگام نوشتن اسم این
داروها در فارماکوپه می‌شود. اما آنها که می‌خواهند قانون را دور بزنند، همیشه
راهی پیدا می‌کنند. استفاده از برچسب «تحقیقاتی» برای مواد شیمیایی است که به
عنوان دارو به فروش می‌رسند.
اوردوز اتفاقی مردی در نوا اسکوتیا، توجه‌ها را به سمت داروهایی که به آنها
«مواد شیمیایی تحقیقاتی» می‌گویند، جلب کرده است. این مواد، به تازگی وارد بازار
سیاه دارویی شده‌اند. این مواد شیمیایی به بهانه اهداف تحقیقاتی به بازار ورود
یافته، اما مشاهده می‌شود که عرضه آنها به صورت مواد مخدر شایع شده است. این یکی
از پوشش‌هایی است که برای فریبکاری در فروش مواد دارویی غیرمجاز به کار می‌رود.
کارشناسان معتقدند که مشکل را آزمایشگاههای کوچک دارویی ایجاد کرده‌اند.
آزمایشگاه‌هایی که تغییراتی اندک بر داروهای مجاز و قابل تجویز اعمال می‌کنند تا
«مواد شیمیایی تحقیقاتی» تولید کنند. این آزمایشگاه‌ها سپس به عرضه تولیدات خود در
بازار می‌پردازند. این روش، به آنها کمک می‌کند تا از نظارت‌های دولتی فرار کنند.
خانواده «مایکل تامسون»، مردی که در نوا اسکوتیا جان خود را در اثر اوردوز
از دست داده، گفته‌اند که دو هفته پیش از مرگ وی، پاکتی حاوی پودری سفید را در
صندوق‌نامه او پیدا کرده‌اند. این نامه از طرف آزمایشگاه دارویی «ری-چم» بوده است.
ادعا می‌شود محتویات پاکت، دارویی معادل برای «آتیوان» است که به‌طور معمول برای
مقابله با اضطراب تجویز می‌شود. نیروهای پلیس تحقیقاتی را در این زمینه شروع کرده‌اند.
ارسال نمونه‌هایی از این ماده به آزمایشگاههای دارویی، بخشی از این تحقیقات است.
اتیزولام، 10 برابر قوی‌تر از والیوم
«شرکت، ماده شیمیایی مشابهی را عرضه می‌کند که حاوی اتیزولام است. اتیزولام
که 10برابر قوی‌تر از والیوم است، در هند، ایتالیا و ژاپن به عنوان دارویی مجاز
برای درمان حملات عصبی و بی‌خوابی به فروش می‌رسد.
اما این دارو، در باقی نقاط جهان اجازه فروش ندارد و در فارماکوپه تعریف
نشده است. فروش این داروها به عنوان «ماده تحقیقاتی»، این فرصت را برای فروشندگان
فراهم می‌کند که داروی خود را عرضه کنند. ماده‌های شیمیایی تحقیقاتی، شامل انواع
گوناگونی از داروهایی هستند که الزاما اجازه تجویز یا مصرف را ندارند. این کار به
ایجاد بازار سیاه دارویی دامن می‌زند. در واقع تمام آنچه برای این شرکت‌های دارویی
اهمیت دارد، فروش است.
اتیزولام برای کسانی که به لورازاپام اعتیاد دارند، راهی برای نشئه شدن
محسوب می‌شود. قدرت بیشتر این دارو نسبت به معادل آن، باعث اثر‌گذاری بر بدن کسانی
می‌شود که در اثر سوء‌مصرف، به لورازاپام عادت کرده‌اند.
نرخ توزیع این مواد در امریکای شمالی درحال رشد است. بین سال‌های 2012 تا
2014، 145 نمونه از «مواد تحقیقاتی شیمیایی» که در آزمایشگاههای اداره داروی ایالات
متحده امریکا تست شده‌اند، حاوی اتیزولام بودند. درکانادا نیز تاکنون دونفر، در
اثر اوردوز بعد از مصرف مواد شیمیایی تحقیقاتی جان خود را از دست داده‌اند.
«آزمایشگاههای شیمی» می‌توانند ساختار دارو را تغییر دهند
شرکت رکم هنوز به درخواست مصاحبه در خصوص اتیزولام پاسخ نداده که این مساله
می‌تواند به شائبه‌های بیشتری در این زمینه دامن بزند. از سوی دیگر تحقیقات در
خصوص فروش این دارو همچنان ادامه دارد. دیوید گاردنر، استاد روانکاوی و داروسازی
دانشگاه دیل‌هوس، اتیزولام را از خانواده بنزودیازپان‌ها از جمله آویتان، والیوم و
زاناکس می‌داند. طبق گفته و اظهارنظر متخصصان دارویی، بنزودیازپان‌ها در صورت
سوءاستفاده می‌توانند خطرناک باشند و به همین خاطر جزو داروهای کنترل‌شده در
ایالات متحده و کانادا محسوب می‌شوند که مصرف آنها باید تحت نظارت پزشک معالج صورت
گیرد. گاردنر در همین رابطه می‌گوید که بنزودیازپان‌ها اگر به صورت تفریحی مصرف
شوند، می‌توانند باعث ایجاد سرخوشی شده و البته همزمان می‌توانند اثری آرامش‌بخش
نیز داشته باشند. تفاوت‌های شیمیایی میان اتیزولام و لورازاپام ممکن است اندک باشد
ولی این دو دارو به‌لحاظ قانونی تفاوت شایانی با هم دارند.
گاردنر در ادامه بیان می‌کند: «آزمایشگاههای شیمیایی وجود دارند که می‌توانند
تغییرات بسیار جزئی در ساختار این دارو ایجاد کنند به‌طوری که این ماده شیمیایی به
یک ماده جدید بدل می‌شود و در واقع این آزمایشگاه‌ها از این طریق، محدودیت‌های قانونی
را دور می‌زنند.» به نظر گاردنر، تعطیلی بازار سیاه آنلاین دارو که می‌تواند منافع
دلالان این حوزه را به خطر بیندازد، چالش بسیار بزرگی است که مقابله با آن نیازمند
وجود یک عزم جدی و راسخ در سازمان‌ها و نهادهای نظارتی است.
شیمیدان‌ها همواره تحت نظارتند
گاردنر در ادامه سخنان خود اظهار می‌کند: «ما همواره شیمیدانانی که با تلاش
برای ساخت داروهای روانگردان اقدام به قانون‌شکنی می‌کنند، را تحت تعقیب قرار می‌دهیم
و همواره آنها را تحت نظر داریم.» با این حال شرکت‌هایی مانند رکم همواره از طریق
تمهیدات مختلف سعی می‌کنند از این نظارت فرار کنند. به عنوان مثال در وب‌سایت رکم
گزینه‌یی وجود دارد که با انتخاب آن در صورت برگشت خوردن دارو، دارو به آدرس
مستقیم شرکت ارسال نمی‌شود. شرکت رکم در حال حاضر، 20میلی‌گرم اتیزولام را به قیمت
20دلار و تا 7گرم را به قیمت هزار دلار به فروش می‌رساند. علاوه بر این، در وب‌سایت
این شرکت آمده است که این دارو برای مصرف انسانی نیست. گاردنر در این رابطه می‌گوید:
«بسیاری از افراد فکر می‌کنند که می‌توانند پشت یک برچسب پنهان شوند تا اگر اتفاقی
افتاد، سریع به این استدلال متوسل شوند که ما اعلام کرده بودیم که این یک داروی
آزمایشی است و برای مصرف انسان نیست.» شرکت رکم اخیرا در وب‌سایت خودش اعلام کرده،
ممکن است که در تحویل اتیزولام ممکن است تاخیرهایی صورت گیرد. همچنین در وب‌سایت
این شرکت عنوان شده است که اتیزولام از خانواده بنزودیازپان یا مشتقی از آن نیست